Chứng khoán là một kênh huy động vốn, đồng thời là một kênh đầu tư hấp dẫn. Tuy nhiên, với lợi nhuận khổng lồ có thể thu được, nhiều đối tượng bất chấp thực hiện hành vi vi phạm pháp luật với thủ đoạn ngày một tinh vi. Trong đó, thao túng thị trường chứng khoán là một vi phạm phổ biến. Với tác động nghiêm trọng đối với tính minh bạch của thị trường cùng xâm phạm lợi ích nhà đầu tư, hành vi thao túng thị trường chứng khoán có thể bị xử lý như thế nào?
1. Thao túng thị trường chứng khoán là gì?
Quy định của pháp luật Chứng khoán hiện hành, “thao túng thị trường chứng khoán” được xác định gồm một, một số hoặc tất cả các hành vi sau:
– Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo;
– Đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua, bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo;
– Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường;
– Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán;
– Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó;
– Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác hoặc kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.
Một số vụ việc thực tế liên quan đến vi phạm thao túng thị trường chứng khoán có thể kể đến như sau:
Vào ngày 28/6/2023, Công an thành phố Hà Nội đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh tạm giam đối với các bị can về tội “thao túng thị trường chứng khoán” tại CTCP chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương (APS), CTCP Đầu tư Châu Á Thái Bình Dương (API) và CTCP đầu tư IDJ Việt Nam (IDJ) (thường được biết đến là “họ APEC”).
Ngày 28/10/2023, ông Trịnh Văn Quyết – Cựu chủ tịch Tập đoàn FLC bị đề nghị truy tố về tội thao túng thị trường chứng khoán cùng lừa đảo chiếm đoạt tài sản, với giá trị thu lợi bất chính lần lượt là 732 tỷ đồng và hơn 3.600 tỷ đồng.
2. Xử phạt hành chính hành vi thao túng thị trường chứng khoán
Căn cứ Nghị định 156/2020/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 128/2021/NĐ-CP, các biện pháp xử phạt hành chính tùy thuộc hành vi và mức độ vi phạm cụ thể như sau:
a. Vi phạm về thao túng thị trường chứng khoán:
– Phạt tiền:
Áp dụng bằng 10 lần khoản thu trái pháp luật, nhưng không thấp hơn mức phạt tiền tối đa quy định, tương đương 3.000.000.000 đồng đối với tổ chức; và 1.500.000.000 đồng đối với cá nhân. Trường hợp không có khoản thu trái pháp luật hoặc mức phạt tính theo khoản thu trái pháp luật thấp hơn mức phạt tiền tối đa trên, thì áp dụng mức phạt tiền tối đa này để xử phạt.
– Xử phạt bổ sung:
Đối tượng có thể bị đình chỉ hoạt động kinh doanh, dịch vụ chứng khoán có thời hạn từ 01 tháng đến 03 tháng đối với công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán hoặc công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam có hành vi vi phạm; tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề chứng khoán có thời hạn từ 18 tháng đến 24 tháng đối với người hành nghề chứng khoán có hành vi vi phạm.
– Biện pháp khắc phục hậu quả:
Đối tượng có thể bị yêu cầu nộp lại khoản thu trái pháp luật có được do thực hiện hành vi vi phạm.
b. Vi phạm quy định về giao dịch dẫn đến thao túng thị trường chứng khoán
Đối tượng cho người khác mượn tài khoản để giao dịch chứng khoán hoặc đứng tên sở hữu chứng khoán hộ người khác dẫn đến hành vi thao túng thị trường chứng khoán có thể bị đình chỉ hoạt động giao dịch chứng khoán có thời hạn từ 06 tháng đến 12 tháng.
>> TRUY TỐ CỰU CHỦ TỊCH FLC VÀ HÀNH VI THAO TÚNG THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN https://linconlaw.vn/vu-truy-to-cuu-chu-tich-flc-va-hanh-vi-thao-tung-thi-truong-chung-khoan/
>> XÁC ĐỊNH NHÀ ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN CHUYÊN NGHIỆP https://linconlaw.vn/xac-dinh-nha-dau-tu-chung-khoan-chuyen-nghiep/
3. Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với đối tượng thao túng thị trường chứng khoán
Căn cứ quy định Bộ luật hình sự 2015, người có hành vi thao túng thị trường chứng khoán có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với các hình phạt như sau:
a. Cá nhân vi phạm
(i). Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây thu lợi bất chính từ 500 triệu đồng đến dưới 1,5 tỷ đồng hoặc gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 1 tỷ đồng đến dưới 3 tỷ đồng, thì bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 2 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
– Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng với nhau liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo;
– Thông đồng với người khác đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo;
– Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường;
– Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán;
– Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó;
– Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.
(ii). Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 4.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
– Có tổ chức;
– Thu lợi bất chính 1,5 tỷ đồng trở lên;
– Gây thiệt hại cho nhà đầu tư 3.000.000.000 đồng trở lên;
– Tái phạm nguy hiểm.
(iii). Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 250 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
b. Pháp nhân vi phạm
– Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại mục (i) trên, thì bị phạt tiền từ 2 tỷ đồng đến 5 tỷ đồng;
– Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại mục (ii) trên, thì bị phạt tiền từ 5 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng;
– Phạm tội thuộc trường hợp quy định có thể bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
Ngoài ra, pháp nhân thương mại vi phạm thao túng thị trường chứng khoán còn có thể bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 02 tỷ đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 01 năm đến 03 năm hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
Căn cứ pháp lý và tài liệu tham khảo:
- Luật Chứng khoán 2019;
- Bộ luật hình sự 2015;
- Nghị định 156/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán ban hành ngày 31/12/2020 (“Nghị định 156/2020/NĐ-CP”);
- Nghị định 128/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 156/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán ban hành ngày 30/12/2021 (“Nghị định 128/2021/NĐ-CP”).
𝐋𝐈𝐍𝐂𝐎𝐍 𝐋𝐀𝐖 𝐅𝐈𝐑𝐌 – 𝐇𝐨̛̣𝐩 𝐭𝐚́𝐜 𝐯𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐛𝐞̂̀𝐧
- Tại Hà Nội: Tầng 5, Golden Tower, 275 đường Nguyễn Trãi, phường Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, Hà Nội
- Tại TP.HCM: 272 Đỗ Pháp Thuận, phường An Phú, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh
- Website: http://linconlaw.vn/
- Email: Lawyer@linconlaw.vn
- Facebook: https://www.facebook.com/Linconlawfirmm
- Linkedln: linkedin.com/in/lincon-law-firm-100b96201
- Hotline: +84.987.733.358
